Türkiye,
sigara nedeniyle ölüm oranında Dünya ikincisi!
Dünya
Sağlık Örgütü’nün ilan ettiği Sigarayı Bırakma Günü, bu yıl “gelişmeye tehdit”
temasıyla tütün kullanımının ülkelerin sürdürülebilir kalkınmalarına verdiği
zararı öne çıkartarak kutlanıyor. Tütüne Hayır Günü’nde Türkiye’de tütün
kullanımına ilişkin verileri inceledik. Dünya Sağlık Örgütü ve Dünya Akciğer
Vakfı’nın katkılarıyla hazırlanan Tütün Atlası’na göre, Türkiye’deki erkeklerin
yüzde 31’i tütün kaynaklı hastalıklar nedeniyle yaşamını yitiriyor. Bu, Kuzey
Kore’nin ardından dünyada en yüksek ikinci oran. Kadınlardaki oran ise yüzde
12. Bu, orta gelirli ülkelerin ortalamasına denk.
83
bin kişi ölüyor, 252 bin çocuk içiyor
Türkiye’de
her yıl 83 bin 100 kişi sigara kaynaklı nedenlerle yaşamını yitirirken 252 bin
çocuk ve 14,5 milyon yetişkin tütün ürünü kullanıyor. Tütün ürünü
kullanımının çocuklardaki oranı ise oğlanlarda %10,2, kızlarda %5,3. Ülkelere
göre tütün yüzünden ölen erkeklerin oranı Türkiye, erkeklerde tütün
kaynaklı ölümlerde dünya ikincisi.
Tütün kullanımı 2010-14 arası arttı
Dünyanın
çoğu ülkesinde olduğu gibi Türkiye’de de erkeklerin tütün tüketimi kadınlardan
daha fazla. Dünyada bunun tersinin olduğu yalnızca 24 ülke bulunurken 2 ülkede
de cinsiyetler arası oranlar eşit durumda.
TÜİK’in
2014 verilerine göre Türkiye’de 15 yaş üzeri nüfusunun %27,3’ü her gün tütün
ürünü kullanıyor. 2 yılda bir güncellenen verilere göre 2010’da bu oran
%25,4’tü.
Erkeklerde
her gün sigara içenler yüzde 41,8 olurken kadınların ise yüzde 13,1’i sigara içiyor.
25-34 yaş arası erkekler %51,2 ile en fazla tütün ürünü içen yaş grubunu
oluşturuyorlar. Kadınlarda ise %19,7 ile en fazla 35-44 yaş aralığı tütün
içiyor.
Daha
önce hiç tütün ürünü içmemiş kişiler ise 15 yaş üzeri nüfusun yüzde 49,8’ini
oluşturuyor.
Erkeklerde
bu oran yüzde 28,7, kadınlarda ise 70,3.
Toplumun
yarısından fazlası en az bir kere tütün içmiş
Daha
önce hiç tütün ürünü kullanmamış 15 yaş üstü nüfusun oranı (yüzde)
Türkiye’de
tütün ürünleri kullanmaya başlayanların yüzde 36,2’si merak, yüzde 16,8’i
özenti, yüzde 29,4’ü ise arkadaş etkisini gerekçe gösteriyor.
Türkiye’de
2012 yılında günde 10 adet sigara içen bir kişi, aylık hane gelirinin yüzde 5’i
ile 7,5’i arasında bir oranı sigaraya ayırmak zorunda kalıyordu.
2013
yılında ise Türkiye’deki evlerin en az yüzde 60’ında ayda en az bir kere sigara
içiliyordu.
Türkiye’de
bir yılda tüketilen sigara miktarı 2014’te kişi başına bin 500 ile 2 bin 500
arasında değişiyordu.
Bu da
günde kişi başı 4-7 arası sigaraya denk düşüyor.
Türkiye’de
nargile içen kişilerin sayısı ise nüfusun %2’si ile 10’u arasında.
Tütün
Atlası’na göre nargileden alınan her bir nefeste, bir sigaradan alınana yakın
miktarda, yaklaşık 500 ml duman alınıyor.
Türkiye’de
tütün ekimi için kullanılan alan ise 2001-2011 yılları arasında %50’den fazla
azaldı.
Dünyanın
en büyük 6 tütün şirketi, Türkiye’nin en değerli 500 şirketinin toplamından 3,4
kat daha fazla kâr ediyor.
6
tütün şirketinin cirosu, Türkiye milli gelirinin yüzde 42’sine denk
2013
yılında dünyadaki en büyük 6 tütün şirketinin yıllık kârı 44 milyar dolardan
fazlaydı.
Bu,
Coca Cola, Walt Disney, FedEx, AT&T, Google, McDonalds, Starbucks ve
General Mills’in dünya genelindeki yıllık kârlarının toplamına denk.
Karşılaştırma
yapmak için aynı yıl Türkiye’nin en değerli 500 şirketinin net kârı 27,3 milyar
liraydı.
Aynı
şirketlerin 2013’teki cirosu olan 342 milyar dolar ise Türkiye’nin o yılki
gayrı safi milli hasılasının yüzde 42’sini oluşturuyordu.
Tütün
Atlası’na göre Türkiye 2013 yılında Philip Morris’ten en fazla bağış alan ülke
oldu.
Bu
dönemde şirket 7,6 milyon dolar bağış gerçekleştirdi.
Türkiye
2008-2012 arasında sigaradaki vergileri en fazla artıran ülkeler arasında oldu.
Sigarada
vergi yüzde 82-89 arası
Türkiye,
Tütün Atlası tarafından en iyi sigara uyarı yöntemi olan fotoğraflı uyarıyı
kullanan ülkeler arasında gösteriliyor.
Uyarının
paketteki oranının en fazla olduğu Tayland’da bu oran %85 olurken Türkiye’de
ise %65.
Türkiye’de
sigaranın üzerine eklenen KDV gibi vergiler sonucunda satış fiyatlarının %82
ile 89 arasındaki miktarını vergiler oluşturuyor.
Türkiye’de
televizyonların prime time’da bir ayda 30 dakikayı sigara karşıtı reklamlara
ayırması gerekiyor.
Kaynak:BBC
Bakınız:
https://www.medikalakademi.com.tr/grafiklerle-tuerkiyede-sigara-tuetuen-nedeniyle-oluem-oraninda-duenya-ikincisiyiz/
