Türkiye ile 60 yıllık işe alım anlaşması
60 Jahre Anwerbeabkommen mit der Türkei
Yanında sadece yiyecek ve biraz çamaşır olan bir bavulu
vardı.
Ekim 1964'te Şerafettin Tüzün'ün İstanbul'dan Münih'e trenle üç
gün sürdü.
Ardından otobüsle Köln'e hareket.
81 yaşındaki "Almanya'ya gitmeyi gerçekten istiyordum.
Çalışmak" diyor.
Kalabalık kompartımana girdiğinde 24 yaşındaydı ve tek kelime
Almanca bilmiyordu.
O dönemdeki yüz binlerce hemşehrisi gibi o da ekonominin
patladığı ve işçilerin umutsuzca işçi aradığı “Almanya”yı umuyordu.
Alman-Türk işe alım anlaşması üç yıl önce imzalanmıştı ve 30
Ekim'de 60 yaşında olacak.
Tüzün, ağır ağır ve gülümseyerek,
"Çok zordu. Taşlama bandında ağır metal işi" diye
anlatıyor.
Klöckner-Humboldt-Deutz motor işlerinde bir yıl çalıştı.
"Ben tek evde yaşıyordum. Bir odada dört
kişiydik."
Kira, maaşlardan kesildi.
Tüzün haftada 110 Alman Markı kazandı.
Bundan sonra Hattingen'de bir çelik fabrikası kiraladı ve
ailenin kendisine katılabilmesi için boş yere bir daire aradı.
"Ama yabancıları istemediler, her zaman dediler ki:
- Üzgünüm, daire çoktan
gitti."
Karadeniz'in Sinop şehrinden gelen Tüzün, askerlik hizmeti ve
arkasında bir tekstil fabrikası bulunan, şansını bilinmeyen Almanya'da denemeye
karar vermeden önce yoksulluk içinde yaşadı.
1955'ten bu yana Federal Cumhuriyet çeşitli ülkelerle, 30 Ekim
1961'de Ankara ile işe alım anlaşmaları imzalamıştı.
Ruhr bölgesi gibi bölgeler ekonomik mucizenin motoruydu, birçok
"misafir işçi" yeraltında veya fabrikalarda istihdam edildi.
Çalışma ve yaşam koşulları aşırıydı.
Gizli görevdeki muhabir Günter Wallraff, 1985'in en çok satan
kitabı "Ganz unten"de koruyucu önlemler alınmadan angarya, aşağılama ve
sömürüyü kınadı.
Bunun için Ali için iki yıl sözde Türk işçi olarak çalışmıştı.
Selahattin Civelek 1973 yılında geldi.
İzmir'de oto boyahanesi vardı.
"Ama Almanya'da bir sürü arkadaşım vardı: Gelmelisin. Almanya'da
para sokakta."
21 yaşında Duisburg'a gitti ve Thyssen'de çelik işçisi
oldu.
71 yaşındaki
"Çelik tozunda, çelik ocakta koruyucu maske olmadan
çalıştım.
Salonda gerçekten gazımız vardı. Çok sıcaktı, çok
gürültülü" diyor.
Sağ kulak zarı patladı.
"Ciğerlerim kırıldı, kulaklarım kırıldı."
Yine de Civelek, elde edilenlerden memnun ve gururlu
görünüyor.
"İlk başta çok büyük bir hata yaptığımı düşündüm.
Türkiye'de patrondum, Almanya'da işçiydim.
Burada bütün Türkler pis işler yaptı.
" Motivasyonu: "Ailemin iyi yaşamasını
istedim."
Bir yıl sonra karısını ve kızını Duisburg'a getirdi ve iki
çocuğu daha doğdu.
"Boyahanede de çok çalıştım, sadece dört saat
uyudum".
Geceleri Almanca kelime öğrendi.
Hızlıydı, fark edildi, ustabaşı oldu.
"Orada saatte 60 pfennig daha fazla kazandım."
Bu arada Deutsche Bahn'a başlamış..
1968'den beri vardiyalı işlerde kompartıman temizliği yapan
Tüzün, 2000'de emekli olana kadar orada kalmış.
Karısını ve kızlarını ne kadar özlediğini, her kuruşunu
neredeyse bütün parası için biriktirdiğini hâlâ hatırlıyor, gönderilecek
ücretler.
Tren sonunda ona bir daire aldı, 1969'da sevdikleri geldi.
Ve şimdi evi nerede?
"Türkiye benim de evim. Ama burası iyi, ailem
burada."
Yedi çocuğu var, üçü Almanya'da doğdu.
Yollarına çıktılar, birçoğu okudu, çoğunun Alman pasaportu
var.
Tüzün'ün Almancası inişli çıkışlı kaldı.
"İşte sadece Türkler vardı."
Türkiye Araştırmaları ve Uyum Araştırmaları Merkezi başkanı Hacı Halil
Uslucan'ın dediğine göre, ilk yıllarda işçiler Almanlarla çok az temas
halindeydiler, dikkat çekmek istemediler, canlanmadılar.
"Ana amaç, kısa sürede çok para kazanmak ve daha sonra
hızla geri dönmekti."
Yaklaşık dörtte üçü erkek ve dörtte biri kadındı.
Genç insanlar.
Ancak kaldıkları, ailelerini getirdikleri, yerleştikleri zaman,
kreşler, okullar, eğitim hakkında sorularla toplumda açıkça görünür hale
geldiler.
Federal Almanya Cumhuriyeti 1973'te işe alım yasağı
getirdiğinde, Almanya'da yaklaşık dört milyon "misafir işçi"
yaşıyordu.
Neredeyse üçte biri Kuzey Ren-Vestfalya'da.
Cumhuriyetçiler ve NPD gibi sağ partiler ajitasyon
yapıyorlardı.
Uslucan, federal hükümetin 1980'den 1983'e mali bir teşvikle
geri dönüşlerini zorlamak istediğini açıklıyor.
Türkler o zamanlar buna "Hau-ab-Premium" adını
verdiler:
Birkaç bin D-Mark vardı ve biriktirilen emekli maaşları altı ay
sonra ödendi.
Bununla birlikte, çoğu Almanya'da kaldı.
Bugün Almanya'da yaklaşık 2,8 milyon Türk kökenli insan
yaşıyor.
Yarısının Alman pasaportu var.
Biontech'in kurucuları Uğur Şahin ve Özlem Türeci gibi birçok
başarı öyküsü var.
Ya da bir haftadır Federal Meclis'e yeni üye olan NRW Eyaleti
Uyumdan Sorumlu Devlet Bakanı Serap Güler'in misafir işçi çocuğu.
Bu salı, "misafir işçilerin" hizmetleri, Berlin'de
Federal Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier ile bir törenle onurlandırılacak.
Essen'deki Ruhr Müzesi veya Köln'deki Domid belgesel
merkezi
gibi sergiler de onların yaşamlarına ve başarılarına odaklanıyor.
Uslucan, torunlarının daha özgüvenli hale geldiğini
biliyor.
ZfTI araştırmaları, Türk kökenli insanların yüzde 60 ila 80'inin
- eğitimde, başvurularda, iş ve konut piyasasında - ayrımcılığa maruz kaldığını
göstermiştir.
Bu artık kabul edilmeyecek.
"Mehmet, Sebastian ile aynı fırsatları ve hakları talep
ediyor."
Civelek, Türkiye'ye hızlı bir dönüş planlamıştı, ancak daha
sonra doğru zamanı kaçırdı - çocuklar okulda, okuyor, bir aile kuruyor.
Gözünde bir parıltıyla "2005'te emekli oldum.
Ben de 'Hoşçakal Almanya' dedim.
Şimdi İstanbul'da güzel bir evim var.
Almanya'da da tatildeyim" diyor.
Duisburg / Köln (dpa) -
4 Ekim 2021, 13:19
https://www.sueddeutsche.de/politik/migration-koeln-60-jahre-anwerbeabkommen-mit-der-tuerkei-dpa.urn-newsml-dpa-com-20090101-211004-99-470297!amp?fbclid=IwAR17ICRWdh1PVb5tvQA-Bvbgk0ZugdiVdoayG3mtfg1zGXaX_CDPv0oiGrg
