- METAMFETAMİN NEDİR?
Metamfetamin Bağımlılığı
Tedavisi Nasıl Yapılır?
Sigara, alkol ve madde kullanımı kişilerin sağlığını doğrudan
tehdit eden önemli zararlı alışkanlıklar arasında yer alır.
Keyif veren özelliğe sahip olmaları nedeniyle psikolojik olarak
pozitif pekiştirme ile bağımlılık yaratan bu alışkanlıklar, vücutta çeşitli
dokularda geri dönüşümü olmayan tahribatlara yol açarak hayatı tehdit
edebilecek önemli sağlık sorunlarına neden olabilir.
Günümüzde madde bağımlılığı açısından önemli görülen tehlikeli
maddelerden biri de metamfetamindir.
Metamfetamin Nedir?
Metamfetamin uyuşturucu maddeleri arasında stimülan olarak da
bilinen, sinir sistemindeki hücreleri uyararak etki gösteren bağımlılık
yapıcı maddelerden biridir.
Genel olarak hap formunda bulunabildiği gibi toz formunda da
bulunur.
Toplumda kristal, buz, meth, ice gibi isimlerle anılan
metamfetamin, kişinin psikolojik duygu durumunda ani yükselmelere yol
açabildiği gibi etkisinin sönmesiyle birlikte kişide depresyon veya uykusuzluk
gibi psikolojik koşullara neden olabilir.
Bu anlamda keyif verici etkisinin devamlılığını sağlamak adına
pozitif pekiştirme etkisiyle bağımlılık yaratabilir.
Metamfetamin Nasıl Etki
Gösterir?
Metamfetamin beyinde yer alan sinir hücrelerinin yüzeyindeki
birtakım reseptörlere bağlanarak hücrelerde normalden daha fazla uyarı
gelişmesine neden olur.
Bunun sonucunda beynin psikolojik durumunu belirleyen bölgeleri,
haz merkezleri ve görsel alanlar gibi farklı bölgelerde uyarı artışı ile
aşağıdaki klinik belirtiler gelişir:
·
Yüksek
derecede heyecan veya adrenalin, zindelik ve enerji hissi
·
Yüksek
derecede özgüven veya cesaret
·
Öfori
ya da aşırı derece mutluluk, coşkunluk hissi
·
Künt
duygu durum veya çevredeki olaylara aldırmazlık hali
·
Paranoya,
sanrı veya halüsinasyon gibi psikotik belirtiler
·
Artmış
cinsel istek
·
Kırılgan
duygu durum veya ajitasyon, belirli olaylara aşırı tepki verme
·
Konuşkanlıkta,
sosyallikte artış
·
Davranışlarda
aşırılık ve olduğundan farklı davranış kalıpları sergileme
·
Kan
basıncında ve kalp hızında artış
·
Vücut
sıcaklığında artış
·
İştah
kaybı
Metamfetamin Bağımlılığı
Nedir?
Vücudun biyokimyası gereği, beyin hücrelerinin
metamfetamine maruz kalmasıyla hücreler uyarı sayısını düzenlemek için maddenin
bağlandığı reseptörlerin sayısını azaltır.
Buna bağlı olarak kişi, önceki kullanımlarda aldığı haz verici
etkileri aynı düzeyde alabilmek için daha yüksek dozda madde kullanımına
ihtiyaç duyar.
Tolerans olarak bilinen bu etki nedeniyle, kişi kronik
kullanımda her seferinde daha fazla dozda madde kullanmak zorunda kalır
ve zamanla madde bağımlılığı gelişir.
Yine benzer şekilde, madde kullanımını takiben metamfetaminin vücuttaki
dozunun madde atılımına bağlı olarak azalmasıyla kişide çekilme
belirtileri olarak da bilinen rahatsız edici semptomlar ortaya çıkar.
. Bu semptomlar
aşağıdaki gibi özetlenebilir:
·
Kaygı,
huzursuzluk veya depresyon gibi psikolojik belirtiler
·
Gözlerde
kızarma, yaşarma, tahriş hissi
·
Duygu
durumda düşüklük, duygulanımda azalma, çevreye ilgisizlik
·
Uyku
bozuklukları veya uykusuzluk
·
Halsizlik,
yorgunluk
·
Sosyal
yönden çekilme, motivasyonda azalma, iş performansında düşme
·
Cinsel
istekte azalma
·
Paranoya
·
İştahta
artış
Kişi, madde çekilmesine bağlı gelişen bu negatif belirtilerin
ortaya çıkmasını engellemek adına madde kullanımına devam eder ve bağımlılığını artırır.
Bahsedilen fiziksel bağımlılığın dışında, kişinin madde
kullanımıyla haz verici duygular tecrübe etmesi, psikolojik olarak aynı
duyguları sık sık yaşama isteğini pekiştirerek aynı davranışı sık sık
tekrarlamaya iter.
Psikolojik bağımlılık olarak da bilinen bu durum, fiziksel
bağımlılıktan farklı olarak psikolojik temelli mekanizmalar üzerinden ortaya
çıkar.
Psikolojik bağımlılık süreci, kişiyi fiziksel olarak da madde
kullanımına bağımlı hale getirir.
Metamfetamin kullanımı sonucunda kişinin başta kalp-damar ve böbrek sağlığı olmak
üzere, nörolojik ve psikolojik yönden sağlık
durumu ciddi anlamda olumsuz etkilenir.
Madde kullanımı ile kan basıncında veya kalp hızında yaşanan ani
yükselmeler, genç yaştaki kişilerde kalp krizi gibi kalp-damar sorunlarını
tetikleyebilir.
Ayrıca, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını bozarak hayatı
tehdit edebilecek durumların gelişmesiyle sonuçlanabilir.
Ani duygu durum değişiklikleri nedeniyle kişiler intihara yatkın
hale gelebilir, iş ve sosyal hayatları ciddi anlamda olumsuz etkilenebilir.
Metamfetamin Bağımlılığının
Tedavisinde Neler Yapılır?
Metamfetamin ve benzeri uyuşturucu madde bağımlılıklarının
tedavisinde esas nokta, kişinin sosyal yönden desteklenmesi ve bağımlılığın
giderilmesine yönelik motive edilmesidir.
Kişi gerekli hallerde ek ilaç tedavilerinin de kullanımı
ile madde kullanımından uzaklaştırılır veya doz yönünden sınırlandırılarak
madde kullanımı terk edilir.
Kullanımın bırakılmasına bağlı gelişen çekilme semptomlarına
yönelik ilaç tedavileri verilebilir. Psikolojik sorunların giderilmesinde
psikoterapi, psikiyatrik ilaçlar, sosyal yönden çevresinin bilinçlendirilmesi
ve kişinin desteklenmesi idame tedavide oldukça önemlidir.
