ROBERT KOLEJ

      ROBERT KOLEJ

1863’TE DÖRT ÖĞRENCİYLE ÖĞRETİME AÇILAN

ROBERT KOLEJ ÜLKEMİZİN YÜKSEK DÜZEYLİ ÜNİVERSİTELERİNDEN BİRİNE DÖNÜŞTÜ.         1993 EKİM

Boğaziçi Üniversitesi, bugün üniversitelere giriş sınavında en yüksek puanları tutturan öğrencileri alan yüksek öğretim kurumlarından biri.

Bu, üniversitenin büyük ilgi görmesinin ve yüksek düzeyinin bir göstergesi sayılıyor. 130. kuruluş yıl dönümü kutlanan Boğaziçi Üniversitesi’ne “üniversite” statüsü verilmesinden bu yana yalnızca 22 yıl geçti. 1993 EKİM

Ama bu 22 yılın ardında 108 yıllık akademik geçmiş var. İlgiye değer bir geçmiş...

Bebek’te küçük bir evde açılan Kolej’in kumcusu, Kırım Savaşı sırasında Türklere yardım amacıyla İstanbul’a gelen Amerikalı misyonerlerden Cyrus Hamlin’di. “Robert Kolej bugün, 16 Eylül 1863’te İstanbul’da açıldı,” diye yazmıştı.

.   “Bizim ve dostlarımız için çok enteresan bir gün. Bugün 4 öğrencimiz var. Bu sayının iki üç hafta içinde yarım düzineye ulaşmasını bekliyoruz. Cesaretim arttı.”

Kolej, adını, bütün giderleri karşılayan Fransız kökenli bir Amerikalı tüccardan, Christopher Rhinelander Robert’den alıyordu.

Ölünceye kadar bu yardımı sürdüren Robert, mirasının beşte birini de bu öğretim kurumuna bıraktı.

1878’de ölümünden sonra mirasçıları Kolej’e 400 bin dolar verdiler.

1863-1877’de Robert Kolej’in müdürlüğünü yapan Hamlin ile Robert, Amerikan Hükümeti’nin desteğini de aldılar:

.     Bu destek sayesinde Padişah’tan, Kolej’e Amerikan bayrağı asma hakkı veren bir “irade” elde edildi.

Yine kuruluş aşamasında, telgrafın yaygınlaşmasını sağlayan ve “Mors Alfabesi” geliştiren Samuel Morse’un Kolej’e bağışladığı telgraf aygıtlarının montajına girişildi.

İlk ders yılının (1863-64) sonunda öğrenci sayısı 20’ye ulaşmıştı. Müslümanların yabancı okullara girmesine izin verilmediğinden, Kolej’e yabancılar ve Osmanlı uyruklu Hıristiyanlar ilgi gösteriyorlardı.

Kolej’in kurucusu Dr. Hamlin’in saat 06.30-22.00 arasında düzenlediği modern ve klasik diller öğretilen dil kursları da ilgi görmeye başlamıştı.

Burada kısaca Osmanlı Devleti sınırları içerisinde açılan öteki yabancı okullar üzerinde de durmak gerekiyor.

İstanbul’da ilk yabancı öğretim kurumlan Katolik misyonerlerince açılan kiliselerdi. Giderek Katolik okullarının sayısı artmıştı.

13. yüzyılda Dominiken (Dominicain) rahipleri yeni okullar açtılar.

1453’te İstanbul’un Osmanlı Devleti’ne geçmesinin ardından, din serbestliğinin sağladığı olanaktan yararlanılarak, çeşitli din ve mezheplere ait cemaat okulları kuruldu.

Zamanla bunlar yabancı devletlerin koruması altına girdi ve imparatorluk düzeyinde yaygınlaştı.

Daha ileriki yıllarda da, kapitülasyonlardan yararlanan yabancı devletlerin kurdukları okullar birbirini izledi.

İstanbul başta olmak üzere birçok kentte Fransız, İngiliz, Amerikan, İtalyan, Alman, Avusturya, Rus, İran ve Bulgar okulları açıldı....

1780’li yıllarda iki ülke arasında ticaretin başlamasıyla birlikte Osmanlı- Amerikan ilişkileri gelişti:

1811’de İzmir’de ilk Amerikan ticaret odası açıldı, 1820’de American Board of Comissioners for Foreign Missions adlı örgütün yönetimindeki ilk Amerikalı misyonerler İzmir’e ayak bastı. 1830’da Amerikalılara kapitülasyonlardan yararlanma hakkı veren ilk ticaret sözleşmesi imzalandı.

Bu gelişmelerin ardından misyoner okullarının sayısı hızla arttı.

Robert Kolej’in özelliği, sözü geçen misyoner örgütüne bağlı olmayışı, bu örgütle amicus usque ad aras (sonuna kadar dost) olmak dışında bir ilişkisinin bulunmayışıydı.

Kuruluş döneminde, Robert Kolej’in genişletilmesi, yeni binalar yapılması için Kuruçeşme sırtlarında bir arazi satın alındıysa da, kimi çevrelerin karşı çıkması ve sarayın izin vermemesi sonucu, buradan vazgeçildi.

Çok geçmeden, eski sadrazamlardan Ahmet Vefik Paşa’nın Rumelihisarı sırtlarında, Kayalar denilen yerdeki arazisi 16 bin liraya satın alındı ve inşaat izni verilmesi için Amerikan elçiliği tarafından saraya başvuruldu.

Ardından, Ahmet Vefik Paşa arazisinin geri kalan bölümü 20 bin lira karşılığında Kolej’e geçti.

Sarayın 1868 yılı sonunda izin ve ruhsat vermesi üzerine, “Hamlin Hail" adı verilen ilk binanın yapımına girişildi.

Temelini Amerikalı Bakan Hon. E. Joy Morris’in attığı, 60 bin dolara mal olan dört katlı binanın yapımında kullanılan briket ve demirler Ingiltere, Fransa, Belçika gibi Avrupa ülkelerinden gümrüksüz ithal edilmişti.

Eğitim, Amerikan sistemindeki “Self- Help” (kendi kendine yardım) ilkesi çerçevesinde yürütülüyordu.

Üretime dönük etkinlikler için kurulan un değirmeni ve ekmek fabrikası, öğrencilere hem cep harçlığı sağlıyor, hem beceri kazandırıyordu.

Kimi mezunlar özel seminerlerden geçirildikten sonra din adamı olarak yetiştiriliyordu.

1891 ’de “Science Hail” adlı bina ile profesörler için 15 odalı “Kennedy Lodge” yaptırıldı. Mühendislik Bölümü açılması kararı alındıktan sonra da, 1910'da “Gates Hail” ve “Anderson Hail” adlı binaların yapımına başlandı.

Binalar tamamlanınca, 1912-13 ders yılında Elektrik ve Mekanik Mühendisliği öğretimine geçildi.

Bu tarihlerde okul “Robert Akademisi” adıyla anılıyordu.

Lise düzeyindeki dört yıllık öğretim Türk okullarındaki gibi üç yıla indirilmiş; yükseköğretim yönünden de düzenlemeler yapılarak “Mühendislik”, “İş idaresi”, “Fen ve Yabancı Dil” olmak üzere başlıca üç bölüm oluşturulmuştu.

1871’de Gedikpaşa’da kiralık bir evde Home School adıyla bir de kız okulu açıldı.

Kurucuları, Boston’daki Kadın Misyonerler Heyeti’nin desteğiyle Amerika’dan gelmiş eğitimcilerdi, ilk yıl altı yaşlarında üç öğrenciyle eğitime başlandı.

1873’te öğrenci sayısı kırka ulaştı.

Okul, 1875’te Üsküdar’daki binasına taşındı.

Bu binaya Kadın Misyonerler Heyeti Başkanı Albert Bowker’ın anısını yaşatmak üzere “Bowker Hail” adı verildi.

1890'da Massachusetts eyaletince yüksekokul diploması verme yetkisi tanınan bu öğretim kurumu, artık Constantinople Koleji ya da İstanbul Amerikan Kız Koleji adıyla anılıyordu.

Kolej, ilk yedi mezununu 1891'de verdi.

Buradan diploma alan ilk Müslüman kızı, babası subay olan Gülistan İsmet’ti.

Birkaç Müslüman kızı okula gizlice devam ediyorlardı.

Ünlü yazar Halide Edip Adıvar (1884-1964) buradan lisans derecesi alan ilk Müslüman kızı olacaktı, ikinci Meşrutiyet’in ilanından (1908) sonra Müslüman öğrenci sayısı arttı.

1905’te Üsküdar’daki okul binası bir yangın geçirince, Arnavutköy1'de, Robert Kolej yakınında bir arazi satın alınarak yeni binalar yaptırıldı ve Kız Koleji 19l4’te buraya taşındı.

1908’de alınan berat, okulun Kadın Misyonerler Heyeti’nden bağımsız olarak, bir mütevelli heyetince yönetilmesini sağlamıştı.

1923’te imzalanan Lozan Antlaşmasından sonra yabancı okulların önemli bir bölümü kapandı.

Robert Kolej ve Amerikan Kız Koleji varlıklarını sürdürdüler.

Her ikisi de Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanan müfredat programlarını da uygulayarak, lise düzeyinde öğretim verdiler.

1958’de Bakanlar Kurulu kararıyla Robert Kolej Yüksekokulu kurulmasına izin verildi.

Bunun üzerine kimya, makine, elektrik dallarında öğretim veren “Mühendislik Fakültesi” ile “İş İdaresi ve İktisat”, “Fen ve Yabancı Diller” Fakülteleri ve “Robert Kolej Araştırma Merkezi” kuruldu.

1930’dan sonra Türk öğrenci sayısı, yabancı öğrenci sayısını aştı.

Başlangıçta öğretmenlerin tümü yabancıydı; zamanla Türk öğretmenlerin sayısı önemli ölçüde arttı.

İlk Türk öğretmenlerden biri de, 1889’da göreve başlayan ünlü Şair Tevfik Fikret’ti.

1963’te 100. yılını kutlayan Robert Kolej’in -yüzde 30’u burslu olmak üzere- 950 öğrencisi vardı.

O tarihe kadar mezun olanların sayısı 3 bini aşmıştı.

Öğretim kadrosundakilerin yarısı Türk’tü.

Robert Kolej’in lise bölümüyle Amerikan Kız Koleji, 1971’de Özel İstanbul Amerikan Robert Lisesi adı altında birleştirildi.

Aynı yıl, Anayasa uyarınca özel ve yabancı yüksekokullar devletleştirilirken, okulun mütevelli heyetiyle Milli Eğitim Bakanlığı arasındaki görüşmeler sonucu, kuruma üniversite statüsü verilmesi yolunda anlaşmaya varıldı.

Bu anlaşma doğrultusunda hazırlanıp TBMM’de kabul edilen ve 12 Eylül 1971’de yürürlüğe giren yasayla, Boğaziçi Üniversitesi kuruldu.

Yasa, üç yıllık geçiş dönemi sonunda kurumun, eski eğitim ilke ve özelliklerini de koruyarak, Üniversiteler Kanunu çerçevesinde öğretim vermesini öngörüyordu.

Geçiş dönemi iki yıl daha uzatıldıktan sonra, İngilizce öğretim veren Boğaziçi Üniversitesi -açılan yeni bölümleriyle birlikte- Türk üniversite sistemine bağlandı.

1983’te çıkan yasayla yeniden düzenlenen Boğaziçi Üniversitesi bugün Eğitim, Fen-Edebiyat, iktisat ve İktisadi Bilimler, Mühendislik Fakülteleri, Yabancı Diller Yüksekokulu ile öğretim vermektedir.

Ayrıca üniversiteye bağlı Atatürk ilkeleri ve inkılâp Tarihi, Sosyal Bilimler, Fen Bilimleri, Çevre Bilimleri, Biyo- Medikal Mühendisliği, vb. enstitüler vardır.

Yabancı okullara tanınan ayrıcalıklar nedeniyle bir zamanlar “devlet içinde devlet” diye nitelenen Robert Kolej, artık toplumsal yaşamın çeşitli alanlarında değerli hizmetler veren gençlerin yetiştiği yüksek düzeyli üniversitelerden birine, Boğaziçi Üniversitesi’ne dönüştü.

 

https://www.skylife.com/tr/1993-10/robert-kolej-den-bogzaici-ne-130-yil

 

Belgeyle iddia etti:

"ABD Boğaziçi arazisine el koyabilir"

Boğaziçi Rektörlüğüne Melih Bulu’nun atanmasına karşı protestolar devam ederken, dikkat çeken bir iddia ortaya atıldı.

06 Şubat 2021 Cumartesi, 

İstanbul Üniversitesi Araştırma Görevlisi Özgün Emre Koç tarafından Boğaziçi arazisiyle ilgili dikkat çeken bir belge paylaşıldı. Belgede, 1971 yılında Boğaziçi arazisinin Türkiye Cumhuriyeti tarafından Robert Koleji’nden alındığı, arazinin başka amaçlarla kullanımı durumunda, New York Eyalet Mahkemesi tarafından geri alınabileceği belirtildi.

Özgün Emre Koç belge ile ilgili, “Resmi belgelerin orijinalleri Columbia University Nadir Eserler ve Elyazmaları Kütüphanesi'nde arşivlenmiş durumda. İlgili belgelerin kütüphanenin Robert Kolej kayıtları bölümünde 45-55 no arası kutularda mevcut olduğunu gösterir” ifadelerini kullandı.

………

http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/abd-bogazici-universitesine-el-koyabilir-1811792