Adalet Mülkün Temelidir

 .  "Adalet Mülkün Temelidir"

• "Mülk" Arapça bir sözcüktür.
• Arapça “adl” sözcüğünden dilimize geçmiştir.
• Hak, hukuk ve haklılıkla ilgili, iç içe kenetlenmiş bir kavramdır.
• "Devlet, ülke, iktidar, düzen, egemenlik, saltanat" anlamlarına gelir.
• Yani bu cümlenin anlamı tam olarak şöyledir:
• "Adalet devletin temelidir."
• "Adalet (egemenliğin) temelidir."
• "Adalet mülkün temelidir" sözünün Atatürk'e ait olduğu düşünülür fakat bu söz Hz. Ömer'e aittir.
• Adalet mülkün temelidir sözü ile anlatılmak istenen bir devletin veya düzenin esası adalettir.
• Adalet, temel olarak sosyal mutluluk şeklinde ifade edilebilir.
• En adil düzen, en fazla insana en üst düzeyde mutluluk sağlayan düzendir.
• Adaletin var olabilmesi için toplumsal mutluluğun objektif ve kollektif bir şekilde varlığı zorunludur.
• Adalet ile eşitlik iç içedir, eşitlik ve eşitsizlik, adaletli düzende herkes için benzer koşullarda ve düzeyde olacaktır. Herkesin hak ve özgürlükleri eşit düzeyde gerçekleşecektir.
• Adalet, doğrudan hukuku tanımlayan bir değer olarak hukukun meşruiyetini kuran iradeyi oluşturur.
• Öyle ki; “adil olmayan kanun, kanun değildir” özdeyişiyle bu gerçek ifade edilmiştir.
• Adalet, insanlığın en büyük gıdasıdır; adalet devletin, savunma da adaletin temelidir.
• Adalet toplumsal bir namustur, insanlığın ikinci güneşidir.
• Adaletin herkesi gönendirecek biçimde gerçekleşmesi, mahkemelerin bağımsızlığı ve yargıç güvencesiyle olur.
• İnsanlığın çok eskiden beri arzuladığı bir duygu olan, hukukun idealini ve amacını oluşturan adalet, esas anlamında ahlaki vazifelerin yerine getirilmesidir.
• Başka bir tanıma göre adalet, adaletsizlik duygusunu doğuran nedenleri ortadan kaldırmak aksaklıkları düzeltmek ve adaletsizlik duygusunun doğmasını engellemek şeklinde tanımlanabilir.
• Bazı düşünürlere göre adalet kavramı, ‘iyi’ kavramı ile, bazılarına göre eşitlik, bazılarına göre hak, bazılarına göre hukukun amacı, bazılarına göre mutluluk, bazılarına göre ise toplumsal iyi ve toplumsal mutluluk vs. kavramlar ile ilişkilendirilmiş ve hatta eş anlamlı olarak kullanılmıştır.
• Adaletin, iktidara eleştiri yapılmaması, çünkü iktidarın kendiliğinden adil olduğu şeklinde düşünülmesi bu anlamda görecelilik yaratır; çünkü iktidarın adil olup olmadığı düşüncesi de, yönetilen bireylere göre değişebilir.
• Mutlak olarak adil bir iktidar söz konusu değildir, iktidarın adil olup olmadığı, yönetimi altında bulunan kişilerin bakış açılarına göre değişir.
• Anayasal bir kavram olan yürütme kuvvetini oluşturan siyasi iktidar, bu sebeple meşruiyetini anayasadan, ya da anayasaya uygunluğundan alır diyebiliriz.
• Devlet sözcüğü, dilimize Arapçadan girmiştir.
• “Devl” kökünden gelir ve el değiştirme, elden ele geçme anlamına gelir.
• devlet “belirli bir insan topluluğunun, belirli bir toprak parçası üzerinde egemen olmasıyla oluşan, hukuki kişiliğe sahip devamlı bir teşkilattır.
• Bu tanımdan yola çıkarak devletin temel olarak üç unsura sahip olduğunu söyleyebiliriz:
• İnsan unsuru, toprak (ülke) unsuru ve egemenlik unsuru.
• Devletin insan unsuruna kısaca millet, toprak unsuruna ise kısaca ülke denir. Millet, birbirine bir takım bağlarla bağlanmış bir topluluktur.
• Devlet terimi hukuki bir terimdir ve devletin hukuki ve biçimsel kaynağı anayasadır.
• Devletin temel amaç ve görevlerini sayan anayasamızın 5. maddesi “adalet ilkeleri” kavramına da yer vermiştir.33 Madde metninde, devletin temel hak ve hürriyetleri koruma görevinden bahsedilirken, devletin, temel hak ve hürriyetleri sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmakla görevli olduğu belirtilmiştir yani devlete bu konuda pozitif bir edim yüklenmiştir. Bu anlamda adalet terimi, temel hak ve özgürlüklerle ilişkilendirilmiştir.
• Anayasamızın başlangıç kısmında da adalet kavramına yer verilmiştir. Buna göre “her Türk vatandaşı, bu anayasadaki temel hak ve hürriyetlerden eşitlik ve sosyal adalet gereklerince yararlanarak milli kültür, medeniyet ve hukuk düzeni içinde onurlu bir hayat sürdürme ve maddi ve manevi varlığını bu yönde geliştirme hak ve yetkisine doğuştan sahiptir”.
• Adalet kavramı, anayasamızın, Cumhuriyetin niteliklerini sayan 2. maddesinde de kendisine yer bulmuştur.
• Anayasamız başka bazı maddelerinde de adalet kavramına veya “adil” kelimesine yer vermiştir.
• Anayasamız, adalet sözcüğünü, ağırlıklı olarak, temel hak ve özgürlükler ile birlikte kullanmış ve temel hak ve özgürlüklerden adalet anlayışı içinde yararlanmayı uygun görmüştür.
• Sonuç: Adalet kavramı, ilkçağlardan günümüze, var olduğuna inanıldığı halde nitelikleri üzerinde ortak bir anlaşmaya varılamayan ve tanımlanamayan bir kavramdır. Adalet, pek çok anlama gelmek üzere kullanılmıştır. Örneğin, eşitlik, orantı, hak, hukuk, erdem, mutluluk, iyi vs.
• Bir değer yargısı belki bir kişi için, devletin temeli olabilir ve fakat herkes için bunun böyle olması mümkün değildir.

***********************************************************************

• Bu sebeple, devletin temeli, adalet değildir hukuktur.

*********************************************************************************

KAYNAK:

ADALET MÜLKÜN TEMELİ MİDİR? Ayşen SEYMEN ÇAKAR

http: // tbb dergisi. barobirlik . org . tr/ m 2013 - 106- 1275