Feodal döneme dönüş

 Feodal döneme dönüş

Batı’nın Rusya cezaları serbest piyasayı iptal etti:

Batı ülkelerinin Rusya yaptırımları küresel sistemin niteliğini değiştirdi. ABD'nin sık kullandığı yöntem olan ekonomik cezalar ve ambargolar küresel serbest piyasayı ortadan kaldırdı.A-A+

Pek farkında değiliz ama bildiğimiz kapitalizm artık yok. 

Batılı hükümetlerin önce Kovid salgını ve sonra Ukrayna krizini bahane ederek aldığı tepeden inme kararlar ve Rusya cezaları küresel sistemin niteliğini değiştirdi.

Son yıllarda ABD’nin bir alışkanlık haline getirdiği ekonomik cezalar, ambargolar, uluslararası finans sistemini istediği gibi açıp kapaması ve doları kullanarak yaptığı baskılar küresel serbest piyasayı ortadan kaldırdı.

SERBEST PİYASAYA NE OLDU

Oysa kapitalizm, temel ölçütlerinden birini serbest piyasa olarak sunar.

Bunun özü de ekonomi ile siyasetin ayrılmasıdır.

Kapitalizm, ekonominin siyasi baskılardan kurtulduğu, devletler tarafından bir araç olarak kullanılmadığı, sermayenin Marx’ın deyişiyle “otonom bir özne” olarak davrandığı bir sistemdir.

Bu özelliklerden uzun zamandır uzaklaşıldı ama Rusya’ya ve dünyanın dört bir köşesindeki Rus zenginlere karşı uygulanan “cezalardan” ve “mala çökme” olaylarından sonra kapitalizmin fiilen sona erdiği bile artık söylenebilir.

Üstelik dünyada tek ceza uygulanan ülke de Rusya Federasyonu değildir.

Rusya ve zenginlerine karşı alınan önlemler Ortaçağ döneminde kralların, sultanların, papanın, halifelerin keyfi kararlarından farksız.

Rus zenginleri oligark olmakla suçlanıyorlar, peki Ukrayna zenginleri oligark değil mi? Onların mallarına neden el konulmuyor?

Ya Arap şeyhleri?

Bugün Rusların hesaplarını bloke edip paralarını ve mallarını gasp eden Batı hükümetleri yarın herhangi bir Körfez petrol şeyhine aynı muameleyi yapmaz mı?

Sadece onlar da değil artık dünyanın her ülkesinin zengini artık Batı’da devletlerin potansiyel bir hedefi ve tüm dünyada yabancı yatırımlar ve mülkiyet tehlikede!

Batılı ülkelerin, benzer uygulamaları yapan başka ülkeleri şiddetle kınadıklarını biliyoruz.

O Doğu ülkeleri Batı tarafından demokratik olmamakla, demokrasinin en temel ilkelerinden biri olan girişim özgürlüğü ve mülkiyet hakkını zedelemekle suçlanıyorlar.

Batılı kurumlar daha da ileri giderek yatırımcılarına Doğu’da ve Güney’deki bu tür anti- demokratik (illiberal) ülkelerin güvensiz olduklarını söylüyor, her an servetlerine el konulabileceği uyarısında bulunuyorlar. Komediye bakın, mala çöken, hesap donduran sanki kendileri değil de başkaları.

Bugünkü ortamda benzeri uyarıları rahatça Birleşik Krallık için yapabiliriz.

Londra’da mülk sahibi olmaya yeltenen bir Ortadoğu zengini o malın çocuklarına, torunlarına kalmayıp ilerde İngiliz hükümetinin olabileceğini hesaba katmalıdır günümüzde.

Öyle ya, demokratik olmadığı söylenen sadece Rusya değil ve hele Ortadoğu’da komşu ülkeleri işgal ve istila etmiş olanların sayısı da oldukça fazla.

Üstelik Batı’nın “demokratlık” ölçütleri de ABD Başkanı Biden’ın “Demokrasi Zirvesi davetli listesi” gibi tamamen keyfi olduğundan piyango kime vurur bilinmez.

FEODAL DÖNEME GERİ DÖNÜŞ

Tekrar serbest piyasa konusuna dönelim.

Piyasaya kimlerin girip, kimlerin girmeyeceği kralın, feodal ağanın ya da lordun iznine bağlı ise o sisteme kapitalizm değil feodalizm denir.

Feodal ekonomide kişisel bağlar ve siyaset esastır, belirleyici olan “biat” ilişkisidir.

Özetlersek eski toplumda köylü ağaya, ağa beye, bey hükümdara biat ederdi.

Dünya son üç yüzyılda sömürgeci hegemonya mücadelelerine, kurtuluş savaşlarına ve nüfuz bölgesi paylaşımı için kitlesel boğazlaşmalara sahne olduysa da son analizde bu eski biat ilişkileri değişmişti. Kapitalist sistemde kişisel bağların yerini üretici ve tüketicilerin serbest piyasada engelsiz karşı karşıya gelmeleri almıştı.

Şimdi anlaşılan tekrar geriye dönülüyor ve herkesten Batılı hükümetlere ve en başta ABD’ye biat isteniyor.

Aksi takdirde dolara dayalı dünya sisteminden dışlanmak, küresel piyasaya girememek, alıp-satamamak ve hatta malının mülkünün müsadere edilmesi ve yağmalanması tehdidi var.

Eskiden İngiliz Anglikan soyluların İrlanda’da Katoliklerin mallarını yağmaladıkları gibi…

Bu arada ekonomiyi devletlerin elinde bir silah olarak kullanmanın son 40 yılda sistemleştiğini de anımsatayım, Irak, Afganistan, İran bir dönem Libya ve çoğu da İslam nüfuslu bir dizi ülkede ilaç ve çocuk mamasına varıncaya kadar ambargo denemeleri yapıldı ve küresel piyasayı siyaseten kontrol şeklindeki bugünkü anlayışa da oralardan varıldı.

Kapitalizm, 21’inci yüzyıl öncesinde piyasanın tarafsız konumunu vaaz eder, “paranın rengi yoktur” derdi.

Bu anlayışı daha da pekiştirmek için piyasa serbestliğinin mülkiyet ve girişim özgürlüğünün garantisi olduğunu ve ifade özgürlüğü gibi temel özgürlüklerin bu sayede hayat bulduğunu söylerdi.

Şimdi dünya piyasası ve hatta tek tek ülke piyasaları artık serbest olmayıp zamanın krallarının denetimine geçtiğinden geçen hafta üzerinde durduğumuz sosyal medya sansürüne de şaşmamak gerek.

İçinde Rus sözcüğü bulunan ya da Rusya ile ilgili olan tüm kültür eserlerinin, hatta müzik, resim, bale, spor, sanat, edebiyat insanlarının hedef alınması da aynı Ortaçağ’a dönüş sürecinin parçası olsa gerek.

Cadı avının yerini Rus avı almış durumda. 

Rus olmadıkları halde Rus sanılarak düşman ilan edilen Marx gibi devrimci şahsiyetleri de unutmayalım.

Onların kaderi de dünya durdukça gericiliğin, karanlığın, insanlık düşmanlarının hedefi olmakmış demek ki. 

ARI KOVANINA ÇOMAK SOKULDU

Hâlbuki insanlık, piyasa ekonomisine yani kapitalizme Avrupa’da iki yüzyıl süren, kardeşin kardeşe, anne-babanın çocuklarına düşman oldukları kanlı mezhep savaşlarından sonra geçmişti.

Piyasa ekonomisi siyasetin denetimindeki ekonomik ilişkilere bir alternatif olarak belirmişti. İnsanlar siyasetle, diyanetle uğraşmaktan bıkıp para kazanmaya yönelmişlerdi.

Mezhep kavgaları nedeniyle Fransa’dan Hollanda’ya kaçmış bir Fransız’ın torunu olan düşünür Bernard Mandeville (1670-1733) kapitalizm ve serbest piyasa fikrinin babası sayılır. Mandeville, “Arıların masalı” adlı uzun şiirinde insanları bir kovanın arılarına benzeterek tek tek bireylerin kâr hırsı, zenginlik ve güç peşinde birbirleriyle yarışmalarından toplumsal planda bir hayır doğacağını iddia ediyordu.

Mandeville, insanlara “Olabildiğince açgözlü, egoist olun, zevkiniz için de istediğiniz kadar harcayın, çünkü bu şekilde milletinizin zenginliğine ve vatandaşlarınızın mutluluğuna katkıda bulunursunuz” diyordu.

İktisatçı Adam Smith’i ve liberal filozof Hayek’i şiddetle etkilemiş olan Mandeville’i Keynes de büyük üstadı kabul eder.

Arıkovanı fikrindeki paradigma, bırakalım siyaseti toplumsal ahlak diye bir derdi de olmayan ve bireysel kazanç hırsı içindeki tek tek kişilerin bir sistem içinde araya gelerek toplumsal yarar oluşturmalarıdır. Örneğin Londra son iki yüzyıl boyunca bir yanda Ortadoğu şeyhleriyle, Hintli ve Pakistanlı zenginlerin, diğer yanda Doğu Avrupalı oligarkların, binbir çeşit kaynağı belirsiz servetin vızır vızır dolaştığı bir kovan görünümündeydi ve bu balı tutan İngilizler de parmaklarını sonuna kadar yalamışlardı.

Şimdi bu durum değişiyor ve hegemonya siyaseti halk tabiriyle arının kovanına çöp sokuyor.

Ama bunun kendi ayağına ateş etmekten farkı yoktur.

SİSTEM TIKANDI

Öte yandan küresel piyasaya bu dibine kadar müdahalenin nedeni anlatıldığı gibi sadece Ukrayna krizi de olmamalı.

Çok daha eskiden başlamış olan bu önlemler dizisinde ABD’nin astronomik cari açığı, kamu borcu ve dünya liderliğini yitirecek olması rol oynamasın sakın? 

Alınan tüm piyasa karşıtı önlemler belli ki kapitalizmin eskisi gibi devam edemiyor olmasından kaynaklanıyor.  

Kimileri hâlâ 1910’larda Lenin’in açıkladığı şekilde kapitalizmin tekelci niteliğinden ve emperyalizm (imparatorlukçu) aşamasından söz etmekteler.

Oysa kapitalizm 1980’lerden itibaren küreselliğe yani imparatorluğun kendisine ulaşmıştır.

Bugün ise ekonomik sistem Marksist yöntemi uygulayan analizcilere göre “otofaji” (kendini yeme) aşamasındadır.

Dünyanın kaynakları, ticaretin sınırları, iklimin olanakları tükenmiş ve sosyal emeği artı değere dönüştüren sermaye metafiziği tıkanmıştır.

Bu rahatsızlık ekonomide yokluk, yolsuzluk ve tedarik zincirlerinde kopmalarla üst yapıda da “woke” liberalizmi gibi kültür imhasıyla belirmekte.

Ve sistemi daha da kötü günler beklemektedir.

Konuya salt siyasal pencereden bakarsak kapitalizmin kendini imhası anlamına gelen ekonomik cezalar dizininin kısa vadeli hedeflerine ulaşmada başarılı olması da olanaksızdır.

ABD ve müttefiklerinin cezaları Çin, Hindistan, Pakistan, İran, Türkiye, Mısır, Güney Afrika, Brezilya ve Meksika gibi toplamı dünya nüfusunun çoğunluğunu ve dinamik kesimini oluşturan ülkelerde gündeme bile gelmemiş, Avrupa’da ise enerji gibi en kritik alanlarda reddedilmiştir.

Bu bakımdan bu “otofaji” sürecinin etkileri daha çok Batı’da görüleceğe benzer.

Başta ABD olmak üzere Batı ülkelerinde ekonomi kaynaklı politik sıkıntılara hazır olmalıyız. 

Madem devletler Ukrayna krizi gibi bahanelerle piyasa kuralları dışına çıkabiliyorlar, insanlık ekmek, iş ve refah istediği zaman da piyasa kuralları dışına çıkılsın o halde.

KENDİ TARİHİNİ YAZACAK TOPLUM NE ZAMAN

Birey ya da toplum olarak özgürleşmenin koşulu kendi üzerine düşünebilmektir.

Bir toplum için bu koşul, toplumun kendi ekonomik ve sosyal sistemini eleştirel ve sorgulayıcı bir gözle ele alabilmesi, bu şekilde kendi tarihini yazabilmesidir.

Filozof Hegel, insanlığın bu aşamaya çağdaş devletin ortaya çıkışıyla varmış olduğunu düşünüyordu. Bunu doğru olmadığını iki yüzyıldır yaşadığımız çalkantılarla gördük.

Ekonomi, siyaset, çevre, iklim…

Şimdi her alanda yolun sonundayız ve işte kapitalizm bir ideoloji ya da ayaklanma nedeniyle değil kendini imha ederek çöküyor.

Kısacası toplum ve sistem üzerinde biz düşünmek istemesek de koşullar bizi düşünmeye zorlamakta. Bu temel konuya değinmeden ahlak, erdem hakkındaki boş laf salatalarıyla zaman geçirmek ise düşünen insanların değil ancak sistem yanlısı liberallerin zihnini doyurabilir.

10 Nisan Pazar 2022

Kayahan Uygur

https://odatv4.com/dunya/bati-nin-rusya-cezalari-serbest-piyasayi-iptal-etti-feodal-doneme-geri-donus-234930