NÖRONLAR
Daha uzun ve iyi yaşayabilme sebepleri
Nöron nedir?
Nöronlar sinir sistemiyle alakalı işlevlere katılmakla görevli minik
hücrelerdir.
Beynimizde milyonlarca
nöron vardır, bilim insanları doğduğumuzda yaklaşık 80 milyon nörona sahip
olduğumuzu hesaplıyor.
Büyüdükçe bu sayı
azalır. 80 yaşından sonra
nöronlarımızın %30'unu kaybetmiş olacağız.
Hayatımız boyunca
durmaksızın nöron kaybeder ve bunları tekrardan oluştururuz.
Nöronlarımızın
yenilenme süreciyle hücre doğumu denilen
süreci üretene yeni bağlantılar yapılır.
Bu süreç kişinin
yaşamı boyunca yeni nöronşarın doğmasına olanak sağlar.
İnsanlar günlük olarak nöral
bozulmalara yol açan bilişsel bozulma gibi şeyler yaparlar.
Alkol alma, sigara içme, iyi yememek ya
da uyumamak, veya stess gibi bu eylemler nöronların daha çok bozulmasına yol
açar.
CogniFit'te nöronlarınızın yenilenmesi,
yeni bağlatınların oluşması ve bilişsel kapasitenizin çalışmasına yardımcı
olmak istiyoruz.
Birçoğunuz genellikle
fiziksel egzersiz için kullanılan “kullan
ya da kaybet” deyimini duymuşsunuzdur; ama aynısı
nöronlarımız için de uygulanabilir.
Beyin hücrelerimizi
neden aktif tutmamız gerektiğine dair birkaç sebebi şuradan görebilirsiniz.
·
Aktif beyin hücrelerine daha çok kan ulaşır.
Bilim insanları beynin aktif
bölgelerinin daha çok enerji ve dolayısıyla daha çok oksijen ve glukoz
kullandığını biliyorlar.
Böylelikle aktif nöronların ihtiyacını
karşılayabilmek için bu bölgelere daha çok kan iletilir.
Beyninizi etkinleştirdikçe kan, çalışan
beyin hücrelerine doğru hücum eder.
MRI görüntüleri beyindeki kan akışını
anlamak için kullanırlar.
Bu görüntüler göstermiştir ki diğer adı
nöron olan beyin hücrelerimiz oksijen ikmalinden bağımsızdırlar.
Beynimizi ne kadar çok kullanır ve
nöronlarımız aktive edersek, o kadar çok kan alırlar.
Diğer taraftan, etkin olmayan beyin
hücreleri giderek daha az kan alırlar ve nihayetinde ölürler.
·
Aktif beyin hücreleri diğer beyin hücreleriyle daha çok bağlantı
kurarlar.
Her bir beyin hücresi hızlı elektrik
titreşimleri aracılığıyla etrafıyla bağlantı kurar. Aktif beyin hücreleri
bağlantı kurmak için dışa doğru uzayan küçük kollara benzeyen dentritler üretme
eğilimi gösterirler. Tek bir hücre 30.000'e kadar bağlantıya sahip olabilir.
Sonuç olarak nöronal ağın çok aktif bir parçası haline gelir. Bir hücrenin
nöronal ağı ne kadar genişse, aktive olma ve hayatta kalma olasılığı o kadar
yüksek olur.
·
Aktif beyin hücreleri daha fazla "bakım" maddesi üretir.
Sinir Gelişim Faktörü (NGF) vücudunuzun
hedef hücrelerinde üretilen bir proteindir.
Bu protein nöronları aktif,
farklılaşmış ve uyumlu olarak işaretleyerek birbirine bağlar.
Beynini ne kadar zorlar, aktifleştirir
ve egzersiz yaparsan, o kadar çok NFG üretilir.
·
Aktif beyin hücreleri beyin kökünden faydalı hücrelerin
taşınmasını canlandırır.
En son çalışmalar yeni beyin
hücrelerinin beynin hipokampüs denilen özel bir bölümünde üretildiğini
göstermiştir.
Bu beyin hücreleri beynin en çok
ihtiyacı olan bölgelerine göç ederler.
Örneğin, beyin hasarından sonra belli
bir bölgeye gideceklerdir.
Göç eden bu hücreler etraflarındaki
hücrelerin hareketlerini taklit edebilirler ve bu da hasarlı alanın kısman
tamir edilmesine olanak tanır.
Nöronun Yapısı
Nöron ana parçaları çekirdek, hücre
gövdesi ve dentritlerden oluşan bir yapıdır.
Aksonlar ya da küçük dallar sayesinde
nöronlar arasında birçok bağlantı vardır.
Aksonlar işlevi bir nörondan diğerine
mesajlar iletmek olan ağların kurulmasına yardımcı olurlar.
Bu sürecin adı sinapsistir.
Bu, aksonların 0.001 saniyelik elektrik
yüklemeleriyle bağlanmasından oluşur ve saniyede 500 kez tekrarlanabilir.
1. Çekirdek
Nöronun merkez parçasıdır.
Hücre gövdesinde yer alır ve hücrelerin
işlevleri için enerji üretmekten sorumludur.
2. Dendritler
Dendritler “nöronun dişleridir”,
nöronun değişik bölgelerinden gelen küçük dalları oluştururlar.
Diğer bir ifadeyle hücrenin gövdesidir.
Hücrenin genellikle birçok dalı bulunur ve büyüklüğü nöronun işlevine ve
konumuna göre değişiklik gösterir.
3. Hücre Gövdesi
Bu, içinde çekirdekleri bulunduran
parçadır.
Burası moleküllerin üretildiği, nöronun
en önemli hayati aktivitelerinin yanısıra sinir hücrelerinin fonksiyonlarının
bakımının yapıldığı bölgedir.
4. Schwann Hücresi
Schwann hücreleri periferal sinir
sisteminde yer alırlar ve nörona gelişimi ve büyümesi esnasında eşlik etmekten
sorumludur.
Dallar veya aksonları kaplar ve bir
yalıtkan zar gibi davranırlar.
5. Miyelin
Miyelin, protein ve lipidlerden oluşan
bir maddesidir. Nöronun sinir sisteminde bulunur ve yalıtım etkili kalın bir
tabaka etrafında nöral aksonlarla kaplıdır ve sinir titreşimleri iletme
kabiliyetine sahiptir. Bu madde Schwann hücrelerinden oluşur.
6. Akson ucu
Akson uçları ya da sinaptik butonlar
nöronda bulunur ve işlevi diğer nöronları bağlamak ve bir sinaps yaratmak olan
uçlara bölünürler. Beynin nörotransmitterleri, sinaptik kesecikler denilen
küçük alanlardaki sinaptik butonlardaki depolardır.
7. Ranvier Düğümü
Ranvier Düğümü akson uzantılarının her
bir miyelin kılıfının arasındaki aralık ya da boşluktur.
Her kılıf arasındaki boşluk olaması
gerektiği kadardır ve titreşim iletiminin en iyi şekilde yapılması sağşamak ve
kaybolmalarını engellemek için gereklidir.
Ranvier Düğümü'nün asıl fonksiyonu
hareketi kolaylaştırmak ve enerji tüketimini en uygun seviyede tutmaktır.
8. Akson
Nöronun diğer bir temel parçası da
aksondur.
Nöronlar arasındaki elektrik
sinyallerini iletmekten sorumlu ince sinir lifidir.
Daha önce de belirttiğimiz gibi
aksonların sinaptik veya buton uçlarını durduran sinir uçlarına sahiptir.
Aynı zamanda merkezi sinir sisteminki
aksonlar miyelinle çevrilidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder